KRAF - Seni Tenunan

TENUNAN 

 

 

1. PENGENALAN

 
a)   Tenunan ialah proses menjalin helaian benang sehingga menjadi sebidang kain.
b)   Tenunan songket terkenal di pantai timur manakala tenunan pua terkenal di sabah dan 
       sarawak
c)   Tenunan dipercayai bermula di Kelantan (1610 – 77) sebagai perusahaan kecil di 
       Kg. Penambang dan Kg. Laut.
d)   Tenunan di Kelantan dan Terengganu banyak menggunakan benang emas dan perak 
       manakala di Pahang menggunakan benang sutera.

 

2. TENUNAN SONGKET
  
a) Songket berasal daripada perkataan ‘sungkit’ iaitu 
     kegiatan menyungkit dengan lidi buluh dan nibung.
b) Pada masa dahulu songket ditenum dengan benang 
     sutera dan kini ia ditenum dengan benang kapas atau 
     kedua-duanya sekali.
c) Kain songket dipakai oleh golongan bangsawan dan 
     pakaian diraja pada majlis rasmi. 

d) Bahan yang biasa diguna ialah 
     benang loseng yang berfungsi 
     sebagai kain dasar dan benang 
     pakan sebagai benang sisip 
     untuk membentuk motif.
e) Alatan untuk membuat songket ialah 
     jentera, cuban, belira, torak, loseng, 
     peleting, sumbi, rahak, kek tangan 
     dan kek kaki.
f)  Motif yang biasa diguna ialah motif 
     flora, fauna, geometri, makanan, 
     benda, dan awan larat.

 
 

g) Proses tenunan songket:
    i.   Mewarna benang dengan bahan pewarna asli 
         seperti kunyit
    ii.  Menerai benang iaitu memasukkan benang ke 
         dalam rahak untuk diputar pada peleting
    iii.  Menganing iaitu proses menyusun dan menentukan 
          ukuran benang
    iv.   Menggulung benang ke papan gulung yang dipanggil 
          benang loseng
 
v.    Menyampuk iaitu memasukkan benang loseng ke gigi jentera
vi.   Mengarat iaitu proses pembentukkan dua lapisan benang loseng
vii.  Menyolek dilakukan dengan menyusun lidi buluh untuk membentuk motif
viii. Menenum dilakukan dengan alat yang dipanggil kek iaitu proses menyilang benang 
      loseng dan benang pakan sehingga menjadi kain


 
3. TENUNAN PUA / PUA KUMBU

 
a)   Popular di kalangan kaum Iban di sarawak
b)   Diguna sebagai kain dastar (tengkolok), 
      hiasan kepala atau pakaian lengkap ketika 
      upacara tertentu
c)   Menggunakan warna cerah seperti merah, 
      kuning, biru, ungu dan latar hitam
d)   Motif yang diguna ialah flora dan fauna 
      serta geometri yang berunsur ritual
e)   Menurut kepercayaan penenun mesti 
      mendapat kebenaran nenek moyang 
      terlebih dahulu sebelum menenum